O fleksitariańskim stylu odżywiania się. Pośród żywieniowych trendów ostatnich lat diety wegetariańska i wegańska znajdują się w czołówce. Nie bez powodu. Coraz więcej badań (w tym słynne China Study) potwierdza, że wykluczenie z diety mięsa i przetworów mięsnych lub chociażby ich ograniczenie, może przynieść liczne korzyści w profilaktyce i terapii niektórych chorób. Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób z predyspozycją do chorób przewlekłych. Poza tym wybór diety bezmięsnej to głos w sprawie równowagi ekologicznej, złagodzenia problemu głodu, ubóstwa energetycznego, skutków zmiany klimatu czy ochrony praw zwierząt.
Część osób dbających o swoje zdrowie nie decyduje się na całkowitą rezygnację ze spożywania mięsa czy ryb – mają powód, dla którego dopuszczają je do menu. Jedni je lubią, drudzy mają dostęp do zaufanych dostawców. Inni nie dysponują umiejętnością prowadzenia diety bezmięsnej albo uważają, że organizm po prostu potrzebuje ich czasem. Oni wszyscy pozostają jednak zwolennikami dań wegańskich – preferują dużą ilość roślinnych posiłków jako najważniejszy element zdrowszego odżywiania. Posiłki mięsne spożywają rzadko, najwyżej dwa razy w tygodniu. Ograniczają udział w diecie produktów przetworzonych i mlecznych, słodycze zaś spożywają tylko okazjonalnie. O osobach, które mają elastyczne podejście do diety – gustują w nieprzetworzonej diecie roślinnej, ale sporadycznie, z pewnych powodów czy w pewnych okolicznościach spożywają mięso i ryby, możemy powiedzieć, że wybierają fleksitariański styl odżywiania się. Aby zapewnić sobie zdrowsze życie nie zawsze trzeba całkowicie zrezygnować z jedzenia mięsa, ryb i żywności odzwierzęcej. Wystarczy ułożyć plan żywieniowy, który będzie zakładał bardzo niskie ich spożycie – plan, w którym co najmniej 90% tego, co się spożywa, stanowić będą nieprzetworzone produkty pochodzenia roślinnego. Jeśli produkty wysokoprzetworzone i pokarmy pochodzenia zwierzęcego stanowić będą jedynie niewielki dodatek do diety, dodatek nieprzekraczający 10% spożywanych kalorii lub będą spożywane od czasu do czasu, to osoby odżywiające się w ten sposób, mają szansę odnieść zdrowotny sukces. Umiejętność odprężenia się przy konsumpcji posiłku może przynieść więcej korzyści niż obsesyjne trzymanie się zasad, którym towarzyszy poczucie straty, że pozbawiamy się czegoś.
Naturalną konsekwencją spożywania dużej ilości potraw o wysokiej zawartości składników odżywczych jest spożywanie mniejszej ilości produktów o niskiej wartości odżywczej. Jeśli spożyje się mały kawałek białego mięsa – indyka czy drobiu – raz czy dwa razy w tygodniu, a wołowinę najwyżej raz w miesiącu, nie wpłynie to znacząco na stan zdrowia. Takie ilości prawdopodobnie są żywieniowo nieistotne. Używając nabiału sugeruje się, by był odtłuszczony i nie zawierał cukru. Całkowite spożycie produktów pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, nabiał i jaja) nie powinno przekraczać ok. 340 g tygodniowo (porcja filetu z piersi indyka waży 100 g, stek surowy z rostbefu wołowego 70 g, plaster twarogu chudego 30 g, a jajko sadzone 52 g).
Przeciętna kobieta o średniej aktywności fizycznej potrzebuje mniej więcej 2000 kilokalorii dziennie, a mężczyzna ok. 3000. Przy założeniu, aby nie dopuścić do nadmiaru dziennej podaży kalorii, kobiety powinny spożywać dziennie nie więcej niż 200 kilokalorii pochodzących z produktów – nazwijmy je – niskoodżywczych, czyli około 1400 kilokalorii tygodniowo. Mężczyźni zaś nie powinni spożywać produktów o niskiej wartości odżywczej więcej niż 300 kilokalorii dziennie, czyli ok. 2100 tygodniowo. Zatem jeśli do obiadu doda się kilkadziesiąt gramów produktów zwierzęcych, kolacja powinna zawierać jedynie produkty pochodzenia roślinnego, bez dodatku makaronu czy chleba. Można spożywać wszystkie rodzaje pokarmów, w ostateczności nawet małe ciastko i batona, pod warunkiem, że wszystkie pozostałe produkty dostarczone organizmowi tego dnia pochodzić będą z produktów roślinnych o wysokiej zawartości składników odżywczych.
Dla uproszczenia można przyjąć, że spożycie produktów niskoodżywczych nie powinno przekroczyć dwóch produktów dziennie, zaś wszystkie pozostałe powinny być produktami pochodzenia roślinnego (naturalnie nieprzetworzonymi). Dzienne zapotrzebowanie na kalorie jest kwestią indywidualną. Osoby aktywne i uprawiające codziennie sport wymagają większej podaży kalorii niż osoby mniej aktywne i ćwiczące dwa razy w tygodniu. Jeżeli spożycie kalorii maleje, maleje też dopuszczalna ilość produktów niskoodżywczych.
Dla pewnych osób żywo zainteresowanych ochroną zdrowia praktykowanie diety wegetariańskiej czy wegańskiej może stanowić wielkie wyzwanie. Zasada wyboru 10% kalorii pochodzących z pokarmów niskoodżywczych może być jedną z wielu opcji odżywiania z myślą o zdrowiu. Z czasem może się okazać, że ktoś wcale nie potrzebuje tego 10% dodatku, że może obejść się bez plastra sera czy kawałka mięsa. Stosując dietę opartą na warzywach dostarcza się organizmowi ok. 40 g błonnika, co ma działanie hamujące występującą u wielu ludzi skłonność do przejadania się. Organizm będzie otrzymywał więcej składników odżywczych przy mniejszym spożyciu kalorii. Jedząc według przedstawionych wyżej zasad można jeść więcej, a nie przybierać na wadze. Specjaliści uważają, że taki plan odżywiania dostarcza ponad dziesięć razy więcej substancji odżywczych i błonnika niż znajduje się w jadłospisie przeciętnego mieszkańca krajów zachodu. Produkty najczęściej wybierane przez mieszkańców krajów cywilizowanych są ubogie w składniki odżywcze (tylko 5-6% pokarmów o wysokiej wartości odżywczej). Odżywiając się mądrze, buduje się najlepszą ochronę przed chorobami i otwiera drogę do długowieczności.
Niewielu jest przeciwnych zdrowemu odżywianiu przy założeniu, że nie trzeba całkowicie rezygnować z jedzenia drobnych przyjemności. Opisane zasady pozwalają na kontrolowany luz, drobne odstępstwa od reguły na specjalną okazję lub by doznać przyjemności raz na jakiś czas. Jeśli po jednym nieidealnym posiłku nastąpi 20 zdrowych posiłków, nadal można korzystać z dobroczynnego wpływu diety na organizm. W rezultacie wprowadzenia do diety chociażby 60% kalorii pochodzących z produktów o wysokiej zawartości składników odżywczych, można spodziewać się zmniejszenia ryzyka nowotworu lub zawału nawet o 60%.
Niech przedstawiona wiedza będzie dla czytelnika silnym bodźcem, który zapoczątkuje dobre zmiany. Złamanie zasad należy traktować jako zachętę do sumiennego stosowania ich przez resztę dni w tygodniu. Wówczas ten jeden posiłek niezgodny z zaleceniami będzie niemal nieistotny.
Agata Radosh
siegnijpozdrowie.org
